Al vele jaren ben ik een grote fan van stencil art en ik liep ook al jaren met het idee rond hier serieus mee te beginnen. Vooral Banksy met zijn humoristische maar ook maatschappijkritische werk heeft mij fan gemaakt van stencil art en heeft mij daardoor ook geïnspireerd om er zelf mee aan de slag te gaan. Zijn boek Wall and Piece kan ik iedereen aanraden.
Mijn eerste (geslaagde) poging tot het maken van stencil art was een tekst op een T-shirt maar daar bleef het lange tijd bij. Het stond vast dat het skateboard dat ik al jaren in mijn kast had liggen het canvas zou worden voor mijn tweede poging. Wat er op dit skateboard moest komen werd pas duidelijk toen ik er echt eens voor ging zitten. Vrij snel kwam ik op de tekst ‘Ride or Die’ die ik met het oog op het onderwerp skateboarden wel toepasselijk vond en het duurde niet lang voordat ik wist wat ik op mijn skateboard wilde hebben. Nadat ik tevreden was over de opmaak van de tekst heb ik die eerst nog gebruikt om er een T-shirtprint mee te maken voor mijn webshop. Daarna was het tijd om me echt weer aan stencil art te gaan wagen. Hieronder het resultaat op het skateboard en een verslag van de fouten die ik gaandeweg maakte.
Het proces
Aangezien ik niemand ken die zich met stencil art bezig houdt moest ik het doen met filmpjes op youtube om wat meer te weten te komen over de beste werkwijze. Zoals met veel dingen ziet het er in die filmpjes makkelijker uit dan het is, dus ondanks dat ik me verdiept had in de materie was het zeker nog een heel karwei om dit werkje naar tevredenheid af te ronden. Er zijn ook wel filmpjes over fouten die je kunt maken maar natuurlijk zijn niet alle fouten hiermee te voorkomen. Het is dus gewoon een kwestie van gaandeweg ervaring opdoen en ervan leren. Omdat ik nog nauwelijks ervaring had met stencil art heb ik het ontwerp bewust redelijk simpel gehouden zodat ik het mezelf niet meteen te moeilijk zou maken.
De voornaamste benodigdheden
De tekst op de onderkant
In eerste instantie wilde ik de tekst en de rand op dit skateboard in blank houtkleur en de rest zwart. Ik wilde de letters dus uitsparen i.p.v. spuiten. Daarom heb ik (het eerste deel van) de tekst uitgesneden uit de brede tape; de geprinte stencil bovenop de tape plakken en door beide lagen snijden (zie afb. 1). Na het schuren van het skateboard bleek de onderste laag triplex echter een kleur te hebben, dus werd het noodzakelijk de rand en de tekst een andere kleur te geven. Na de guacamole groene laag te hebben aangebracht heb ik geprobeerd de letters van tape erop te plakken maar in dit geval was dat onmogelijk. De textuur van het skateboard had niet genoeg grip op de tape waardoor het om krulde (zie afb. 2). Dit werkt blijkbaar alleen op sommige gladde oppervlakken en op griptape (zie schedel). Ik was ook geen filmpjes tegengekomen over het uitsparen van tekst of graphics dus dit was helemaal een eigen experiment.
Stencils worden vooral gemaakt van papier of dun karton en deze gaan naar het schijnt zo’n 4 keer mee voordat ze onbruikbaar worden. Aangezien ik er rekening mee hield dat ik niet in een paar keer zou slagen koos ik meteen voor het maken van duurzamere plastic stencils. Er volgde een poging die zelf met een scalpel te snijden (zie afb. 3) maar al snel werd duidelijk dat dit geen succes was. Het materiaal is te stug om mooie strakke rondingen te krijgen waardoor de letters niet erg mooi zouden worden en de stencil zelf kwetsbaar zou zijn voor scheuren. Gelukkig had een vriendin me eerder al gewezen op de mogelijkheid van lasersnijden bij Fablab. Zij hebben wekelijkse open dagen waarop je onder voorwaarde gratis gebruik kan maken van hun apparatuur. Op zo’n open dag heb ik daarom binnen 5 min. de 2 stencils laten lasersnijden (zie afb. 4) zodat ik snel door kon gaan.
De schedel op de bovenkant
Nadat ik de onderkant van het skateboard had afgemaakt wilde ik ook nog een schedel op de bovenkant maken om dat grote grijze vlak wat interessanter te maken. Dit begon natuurlijk met het printen van de stencil en het met een scalpel uitsnijden van de verschillende delen. Op de foto’s hieronder is mijn werkwijze te zien. De kleine delen in de schedel zelf heb ik uitgesneden uit tape en deze heb ik met de punt van mijn scalpel op hun plek gelegd. Omdat rond de tape mooie strakke lijnen ontstaan (het zit er tenslotte dichter tegenaan dan het papier) zal ik een volgende keer proberen de gehele stencil uit tape te maken. Hiervoor is de brede tape natuurlijk erg geschikt (zie foto met benodigdheden).
Een aantal tips
Als je stencils maakt bewaar dan de uitgesneden stukjes, deze kunnen van pas komen bij het herstellen van kleine foutjes.
Als je papieren stencils maakt kun je voordat je begint met snijden kwetsbare delen verstevigen met doorzichtig tape.
Denk (als verschillende kleurlagen over elkaar moeten vallen) van te voren goed na over hoe je de verschillende stencils goed kan positioneren ten opzichte van elkaar. Dit kan je bv doen door 2 kruizen op precies dezelfde plaats op de stencils te maken; deze kruizen spuit je niet op je canvas zelf maar op afdekpapier naast je graphic; ze dienen puur voor de positionering. Deze kruizen maken het mogelijk de volgende kleurlaag op de juiste plek te krijgen. Of ieder stencil moet precies passen in de voorgaande kleurlaag.
Dek delen waar geen verf op je canvas hoort te komen heel goed af. Spuitnevel kan door kleine kiertjes trekken dus denk daaraan voordat je begint met spuiten.
Zorg ervoor dat je in een goed geventileerde ruimte werkt met spuitverf en/of dat je een speciaal masker draagt tegen de dampen.
Voor mooie strakke randen is het belangrijk om overal de stencil zo goed mogelijk tegen het canvas te drukken. Als de spuitnevel te veel onder de stencil kan komen (zie afb. 5) gaat dat natuurlijk ten koste van de kwaliteit van je werk (zie afb. 7). Er zijn verschillende manier om de stencils goed op het canvas te drukken:
- Gebruik kleine metalen gewichtjes zoals moertjes van verschillende grootte (zie afb. 6). Het is makkelijker om veel gewichtjes te plaatsen dan achteraf foutjes te herstellen omdat je er te weinig plaatste dus wees niet te zuinig met het aantal gewichtjes.
- Druk tijdens het spuiten de stencil op verschillende plekken aan met je vinger (wel altijd een latex handschoentje gebruiken!) of gebruik iets anders om het mee aan te drukken.
- Gebruik herpositioneerbare spuitlijm voor tijdelijke verbindingen, deze moet natuurlijk wel een mooie brede nevel hebben om meerwaarde te hebben. Deze ook alleen gebruiken in een goed geventileerde ruimte en/of in combinatie met een speciaal masker tegen de dampen.
Werk niet te nat. De verf kan dan onder je stencil lopen (zie afb. 8). Als het (om de verf dekkend te krijgen) nodig is nog een laag aan te brengen laat dan tussendoor de eerste laag wat drogen (een föhn kan daarbij helpen) maar haal als dat mogelijk is wel de stencil van de graphic door deze te laten scharnieren met een stuk tape zodat hij wel weer op de juiste plaats terugkomt. Ik heb geprobeerd een kleurlaag dekkend te krijgen door de stencil erop te laten tussen het aanbrengen van een nieuwe laag maar toen het dekkend en droog was en ik de stencil oplichtte bleken de randjes daardoor niet mooi te zijn geworden (de randjes braken lelijk los van de stencil). Het spuitmondje dat je gebruikt bepaalt voor een groot deel hoe nat je werkt. De zwarte spuitmondjes gaven mij de juiste spuitnevel, de witte was voor het werken met stencils te grof. Er zijn veel verschillende spuitmondjes dus laat je daarover goed informeren en probeer er een aantal uit om te zien wat goed werkt voor wat je in gedachten hebt.
Laat stencils niet op een nog enigszins natte verflaag zitten, ze zouden dan vast kunnen plakken en je stencil en graphic kunnen beschadigen.
Gebruik een föhn of een grote warme lamp om verflagen tussendoor sneller te laten drogen.
Tape van verschillende breedtes kun je vinden bij specialistische (web)winkels voor bv airbrush benodigdheden. De blauwe 3 mm tape (zie foto met benodigdheden) is perfect om lastige bochten kinderspel te maken.
Spuitbussen zijn verkrijgbaar in talloze kleuren bij specialistische (web)winkels voor graffiti benodigdheden.
Als je klaar bent met een spuitbus hou hem dan op z’n kop en spuit alle restverf eruit zodat je spuitmondje niet verstopt raakt.
Nadat je de graphic hebt afgemaakt spuit je er nog een paar laagjes blanke lak over. Ik heb zelf gekozen voor een zijdeglans lak omdat ik een mooi subtiele glans wilde hebben.
Mocht je naar aanleiding van dit stuk vragen hebben, stel ze gerust! Dan denk ik ondertussen na over wat ik op dat gloednieuwe blank houten skateboard deck wil maken dat ik hier nog heb liggen…
Groet, Luc
